Η προσοχή στρέφεται στον κίνδυνο να κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ λόγω ευρύτερης ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή
Το πετρέλαιο κατέγραψε άνοδο έως και 5% την Τετάρτη 12/6, μετά από πληροφορίες ότι η πρεσβεία των ΗΠΑ στο Ιράκ προετοιμάζεται για εκκένωση λόγω αυξημένου γεωπολιτικού κίνδυνου.
Την ίδια στιγμή, το State Department ανακοίνωσε σχέδια για την απομάκρυνση του μη απαραίτητου προσωπικού και των οικογενειών τους από τις πρεσβείες στο Μπαχρέιν και το Κουβέιτ, ενώ το βρετανικό Πολεμικό Ναυτικό εξέδωσε προειδοποίηση προς τα πλοία που πλέουν στην περιοχή.
Η οδηγία καλεί σε αυξημένη προσοχή στον Περσικό Κόλπο, τον Κόλπο του Ομάν και στα Στενά του Ορμούζ.
Όπως έχει αναφερθεί και προηγουμένως, οι εντάσεις στην περιοχή έχουν αυξηθεί καθώς οι συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης φαίνεται να έχουν φτάσει σε αδιέξοδο.
Αυτό συμπίπτει με τη λήξη της δίμηνης προθεσμίας που είχε θέσει ο Donald Trump για την επίτευξη συμφωνίας, ενώ ένας έκτος γύρος συνομιλιών αναμένεται να πραγματοποιηθεί στο Ομάν την Κυριακή.
Η αμερικανική κυβέρνηση εξακολουθεί να ελπίζει σε μια συμφωνία και αντιτίθεται στην ανάληψη στρατιωτικής δράσης.
Ωστόσο, η διοίκηση Trump φαίνεται να προετοιμάζεται για το ενδεχόμενο στρατιωτικής εμπλοκής, πιθανώς μέσω επίθεσης του Ισραήλ κατά του Ιράν.
Το χρονοδιάγραμμα των διαπραγματεύσεων στενεύει ακόμη περισσότερο, καθώς πλησιάζει η κρίσιμη ψηφοφορία του Διοικητικού Συμβουλίου του ΔΟΑΕ στις 12 Ιουνίου στη Βιέννη, σχετικά με τη «μη συμμόρφωση» του Ιράν προς τις υποχρεώσεις μη διάδοσης πυρηνικών.
Η απόφαση αυτή θα μπορούσε να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό “snapback” της συμφωνίας JCPOA του 2015, επαναφέροντας όλες τις κυρώσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που είχαν αρθεί με τη συμφωνία.
Με λίγα λόγια, όλα τα στοιχεία για μια ξαφνική και έντονα «κινητική» κλιμάκωση, στο χειρότερο δυνατό σενάριο, είναι παρόντα.
Τι λέει η JP Morgan
Αλλά πόσο πιθανό είναι αυτό; Σύμφωνα με ανάλυση που δημοσιεύθηκε σήμερα το πρωί από την επικεφαλής στρατηγικής εμπορευμάτων της JPMorgan, Natasha Kaneva, το γεωπολιτικό ρίσκο έχει ήδη σε κάποιο βαθμό ενσωματωθεί στις τρέχουσες τιμές πετρελαίου, οι οποίες διαπραγματεύονται λίγο κάτω από τα $70 το βαρέλι — περίπου $4 πάνω από την αποτίμηση «δίκαιης τιμής» του οίκου για τον Ιούνιο, που τοποθετείται στα $66.
Για την JPMorgan, αυτό «υποδηλώνει μια αυξημένη πιθανότητα 7% για το χειρότερο σενάριο, βάσει του οποίου η αντίδραση των τιμών θα είναι εκθετική και όχι γραμμική, με τον αντίκτυπο στην προσφορά να ξεπερνά ενδεχομένως τη μείωση των 2,1 εκατ. βαρελιών ημερησίως στις ιρανικές εξαγωγές».
Παράλληλα, η προσοχή στρέφεται στον κίνδυνο να κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ λόγω ευρύτερης ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει αντίποινα από τις μεγάλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες της περιοχής, υπεύθυνες για το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής.
Σε ένα τέτοιο ακραίο σενάριο, η JPM εκτιμά ότι οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να εκτοξευθούν στα $120-130 το βαρέλι.
Αυτά είναι τα κακά νέα. Τα καλά νέα, σύμφωνα με το κλασικό αφήγημα ότι όλα τα αρνητικά είναι προσωρινά εκτός από τον πληθωρισμό που προκαλούν οι δασμοί του Trump (που ακόμη δεν έχει πλήρως εκδηλωθεί αλλά θεωρείται… μόνιμος), είναι ότι η JPMorgan προβλέπει πως, πέρα από την πρόσκαιρη γεωπολιτική άνοδο, η βασική της εκτίμηση για το πετρέλαιο τοποθετείται στα χαμηλά-μέσα $60 για το υπόλοιπο του 2025 και στα $60 για το 2026.
Αυτό βέβαια ισχύει μόνο αν δεν ξεσπάσει μια «μίνι παγκόσμια σύρραξη» στη Μέση Ανατολή – σενάριο που θα κατέστρεφε την «κεντρική πρόβλεψη», όπως και μεγάλο μέρος της περιοχής, αν το Ισραήλ ξεκινήσει επιθέσεις σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.
Λεπτομέρειες
Το στενό πέρασμα, το οποίο στο στενότερο σημείο του έχει πλάτος μόλις 33 χιλιόμετρα, χωρίζει τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ομάν και το Ιράν, ενώ συνδέει τον Περσικό Κόλπο με τον Ινδικό Ωκεανό.
Από εκεί διέρχεται περίπου το 30% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου πετρελαίου και το 20% της παγκόσμιας προσφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Σήμερα, όλη η ναυσιπλοΐα από τις πλούσιες σε ενέργεια χώρες του Κόλπου διέρχεται από τα Στενά, περιλαμβάνοντας εξαγωγές αργού πετρελαίου, προϊόντων διύλισης και LNG από Ιράν, Ιράκ, Κουβέιτ, Μπαχρέιν, Κατάρ, Σαουδική Αραβία και ΗΑΕ. Ιστορικά, παρά τις απειλές, τα Στενά του Ορμούζ δεν έχουν ποτέ κλείσει. Το πετρέλαιο συνέχισε να ρέει.
Τα τελευταία 40 χρόνια, η ηγεσία του Ιράν έχει επανειλημμένα απειλήσει να κλείσει τα Στενά κάθε φορά που θεωρούσε ότι απειλείται η οικονομική του κυριαρχία. Παραδείγματα περιλαμβάνουν:
• Τον «Πόλεμο των Τάνκερ» τη δεκαετία του 1980, όπου το Ιράν απείλησε μετά από ιρακινές επιθέσεις στο νησί Χαργκ.
• Τις διενέξεις της δεκαετίας του 1990 με τα ΗΑΕ για μικρά νησιά.
• Τις ναυτικές αντιπαραθέσεις του 2007–2008 με ταχύπλοα ιρανικά σκάφη και πολεμικά πλοία των ΗΠΑ.
• Το 2008, όταν το Ιράν απείλησε να κλείσει τα Στενά σε περίπτωση επίθεσης από τις ΗΠΑ.
• Και φυσικά, το 2012, το 2018 και το 2019, όταν οι απειλές επέστρεψαν λόγω κυρώσεων από ΗΠΑ και ΕΕ.
Ωστόσο, ακόμα και τότε, το Ιράν απέφυγε να υλοποιήσει την απειλή, δείχνοντας πιθανόν προτίμηση στην αποφυγή γενικευμένης πολεμικής σύγκρουσης. Ένα τέτοιο βήμα θα είχε τεράστιο κόστος για την Τεχεράνη, καθώς:
• Η Σαουδική Αραβία εξάγει το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου της από τα Στενά (αν και μπορεί να διοχετεύσει μικρές ποσότητες μέσω αγωγών),
• Το 85% του πετρελαίου του Ιράκ περνά από τα Στενά,
• Το Κουβέιτ, το Κατάρ και το Μπαχρέιν δεν έχουν άλλη διέξοδο.
Η διακοπή της κυκλοφορίας θα έπληττε και τους βασικούς πελάτες του Κόλπου – Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Ν. Κορέα – καθώς και τις εξαγωγές LNG. Επιπλέον, η οικονομία του Ιράν εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διακίνηση πετρελαίου μέσω των Στενών, με τον βασικό αγοραστή να είναι η Κίνα.
Το κλείσιμο των Στενών θα ήταν αντιπαραγωγικό και ως προς αυτή τη σχέση.
Το Ιράν θα μπορούσε να προχωρήσει σε άλλες ενέργειες, όπως η παρενόχληση πλοίων στον Περσικό Κόλπο.
Ωστόσο, ακόμη και κατά τον Πόλεμο των Τάνκερ (1984–1987), όταν 259 πετρελαιοφόρα δέχθηκαν επίθεση, οι εξαγωγές δεν διακόπηκαν ούτε παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση των τιμών παγκοσμίως.
Αυτό εν μέρει οφείλεται στην ενίσχυση των χερσαίων υποδομών από τα κράτη του Κόλπου.
www.bankingnews.gr
Την ίδια στιγμή, το State Department ανακοίνωσε σχέδια για την απομάκρυνση του μη απαραίτητου προσωπικού και των οικογενειών τους από τις πρεσβείες στο Μπαχρέιν και το Κουβέιτ, ενώ το βρετανικό Πολεμικό Ναυτικό εξέδωσε προειδοποίηση προς τα πλοία που πλέουν στην περιοχή.
Η οδηγία καλεί σε αυξημένη προσοχή στον Περσικό Κόλπο, τον Κόλπο του Ομάν και στα Στενά του Ορμούζ.
Όπως έχει αναφερθεί και προηγουμένως, οι εντάσεις στην περιοχή έχουν αυξηθεί καθώς οι συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης φαίνεται να έχουν φτάσει σε αδιέξοδο.
Αυτό συμπίπτει με τη λήξη της δίμηνης προθεσμίας που είχε θέσει ο Donald Trump για την επίτευξη συμφωνίας, ενώ ένας έκτος γύρος συνομιλιών αναμένεται να πραγματοποιηθεί στο Ομάν την Κυριακή.
Η αμερικανική κυβέρνηση εξακολουθεί να ελπίζει σε μια συμφωνία και αντιτίθεται στην ανάληψη στρατιωτικής δράσης.
Ωστόσο, η διοίκηση Trump φαίνεται να προετοιμάζεται για το ενδεχόμενο στρατιωτικής εμπλοκής, πιθανώς μέσω επίθεσης του Ισραήλ κατά του Ιράν.
Το χρονοδιάγραμμα των διαπραγματεύσεων στενεύει ακόμη περισσότερο, καθώς πλησιάζει η κρίσιμη ψηφοφορία του Διοικητικού Συμβουλίου του ΔΟΑΕ στις 12 Ιουνίου στη Βιέννη, σχετικά με τη «μη συμμόρφωση» του Ιράν προς τις υποχρεώσεις μη διάδοσης πυρηνικών.
Η απόφαση αυτή θα μπορούσε να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό “snapback” της συμφωνίας JCPOA του 2015, επαναφέροντας όλες τις κυρώσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που είχαν αρθεί με τη συμφωνία.
Με λίγα λόγια, όλα τα στοιχεία για μια ξαφνική και έντονα «κινητική» κλιμάκωση, στο χειρότερο δυνατό σενάριο, είναι παρόντα.
Τι λέει η JP Morgan
Αλλά πόσο πιθανό είναι αυτό; Σύμφωνα με ανάλυση που δημοσιεύθηκε σήμερα το πρωί από την επικεφαλής στρατηγικής εμπορευμάτων της JPMorgan, Natasha Kaneva, το γεωπολιτικό ρίσκο έχει ήδη σε κάποιο βαθμό ενσωματωθεί στις τρέχουσες τιμές πετρελαίου, οι οποίες διαπραγματεύονται λίγο κάτω από τα $70 το βαρέλι — περίπου $4 πάνω από την αποτίμηση «δίκαιης τιμής» του οίκου για τον Ιούνιο, που τοποθετείται στα $66.
Για την JPMorgan, αυτό «υποδηλώνει μια αυξημένη πιθανότητα 7% για το χειρότερο σενάριο, βάσει του οποίου η αντίδραση των τιμών θα είναι εκθετική και όχι γραμμική, με τον αντίκτυπο στην προσφορά να ξεπερνά ενδεχομένως τη μείωση των 2,1 εκατ. βαρελιών ημερησίως στις ιρανικές εξαγωγές».
Παράλληλα, η προσοχή στρέφεται στον κίνδυνο να κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ λόγω ευρύτερης ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει αντίποινα από τις μεγάλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες της περιοχής, υπεύθυνες για το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής.
Σε ένα τέτοιο ακραίο σενάριο, η JPM εκτιμά ότι οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να εκτοξευθούν στα $120-130 το βαρέλι.
Αυτά είναι τα κακά νέα. Τα καλά νέα, σύμφωνα με το κλασικό αφήγημα ότι όλα τα αρνητικά είναι προσωρινά εκτός από τον πληθωρισμό που προκαλούν οι δασμοί του Trump (που ακόμη δεν έχει πλήρως εκδηλωθεί αλλά θεωρείται… μόνιμος), είναι ότι η JPMorgan προβλέπει πως, πέρα από την πρόσκαιρη γεωπολιτική άνοδο, η βασική της εκτίμηση για το πετρέλαιο τοποθετείται στα χαμηλά-μέσα $60 για το υπόλοιπο του 2025 και στα $60 για το 2026.
Αυτό βέβαια ισχύει μόνο αν δεν ξεσπάσει μια «μίνι παγκόσμια σύρραξη» στη Μέση Ανατολή – σενάριο που θα κατέστρεφε την «κεντρική πρόβλεψη», όπως και μεγάλο μέρος της περιοχής, αν το Ισραήλ ξεκινήσει επιθέσεις σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.
Λεπτομέρειες
Το στενό πέρασμα, το οποίο στο στενότερο σημείο του έχει πλάτος μόλις 33 χιλιόμετρα, χωρίζει τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ομάν και το Ιράν, ενώ συνδέει τον Περσικό Κόλπο με τον Ινδικό Ωκεανό.
Από εκεί διέρχεται περίπου το 30% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου πετρελαίου και το 20% της παγκόσμιας προσφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Σήμερα, όλη η ναυσιπλοΐα από τις πλούσιες σε ενέργεια χώρες του Κόλπου διέρχεται από τα Στενά, περιλαμβάνοντας εξαγωγές αργού πετρελαίου, προϊόντων διύλισης και LNG από Ιράν, Ιράκ, Κουβέιτ, Μπαχρέιν, Κατάρ, Σαουδική Αραβία και ΗΑΕ. Ιστορικά, παρά τις απειλές, τα Στενά του Ορμούζ δεν έχουν ποτέ κλείσει. Το πετρέλαιο συνέχισε να ρέει.
Τα τελευταία 40 χρόνια, η ηγεσία του Ιράν έχει επανειλημμένα απειλήσει να κλείσει τα Στενά κάθε φορά που θεωρούσε ότι απειλείται η οικονομική του κυριαρχία. Παραδείγματα περιλαμβάνουν:
• Τον «Πόλεμο των Τάνκερ» τη δεκαετία του 1980, όπου το Ιράν απείλησε μετά από ιρακινές επιθέσεις στο νησί Χαργκ.
• Τις διενέξεις της δεκαετίας του 1990 με τα ΗΑΕ για μικρά νησιά.
• Τις ναυτικές αντιπαραθέσεις του 2007–2008 με ταχύπλοα ιρανικά σκάφη και πολεμικά πλοία των ΗΠΑ.
• Το 2008, όταν το Ιράν απείλησε να κλείσει τα Στενά σε περίπτωση επίθεσης από τις ΗΠΑ.
• Και φυσικά, το 2012, το 2018 και το 2019, όταν οι απειλές επέστρεψαν λόγω κυρώσεων από ΗΠΑ και ΕΕ.
Ωστόσο, ακόμα και τότε, το Ιράν απέφυγε να υλοποιήσει την απειλή, δείχνοντας πιθανόν προτίμηση στην αποφυγή γενικευμένης πολεμικής σύγκρουσης. Ένα τέτοιο βήμα θα είχε τεράστιο κόστος για την Τεχεράνη, καθώς:
• Η Σαουδική Αραβία εξάγει το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου της από τα Στενά (αν και μπορεί να διοχετεύσει μικρές ποσότητες μέσω αγωγών),
• Το 85% του πετρελαίου του Ιράκ περνά από τα Στενά,
• Το Κουβέιτ, το Κατάρ και το Μπαχρέιν δεν έχουν άλλη διέξοδο.
Η διακοπή της κυκλοφορίας θα έπληττε και τους βασικούς πελάτες του Κόλπου – Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Ν. Κορέα – καθώς και τις εξαγωγές LNG. Επιπλέον, η οικονομία του Ιράν εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διακίνηση πετρελαίου μέσω των Στενών, με τον βασικό αγοραστή να είναι η Κίνα.
Το κλείσιμο των Στενών θα ήταν αντιπαραγωγικό και ως προς αυτή τη σχέση.
Το Ιράν θα μπορούσε να προχωρήσει σε άλλες ενέργειες, όπως η παρενόχληση πλοίων στον Περσικό Κόλπο.
Ωστόσο, ακόμη και κατά τον Πόλεμο των Τάνκερ (1984–1987), όταν 259 πετρελαιοφόρα δέχθηκαν επίθεση, οι εξαγωγές δεν διακόπηκαν ούτε παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση των τιμών παγκοσμίως.
Αυτό εν μέρει οφείλεται στην ενίσχυση των χερσαίων υποδομών από τα κράτη του Κόλπου.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών