Η Τουρκία εκτός διαχείρισης στον πρώτο της πυρηνικό σταθμό που κατασκευάστηκε από τη Ρωσία
Η κρατική τουρκική εταιρεία που είναι υπεύθυνη για τη λειτουργία και διαχείριση πυρηνικών σταθμών ενέργειας αναγνώρισε τον αποκλεισμό της από τη συμμετοχή στην κατασκευή και λειτουργία της ρωσικής πυρηνικής εγκατάστασης στην επαρχία Μερσίν — ενός έργου ύψους 24 δισ. δολαρίων, το οποίο ελέγχεται εξ ολοκλήρου από ρωσικά συμφέροντα, από την κατασκευή έως τη λειτουργία.
Τη δήλωση αυτή έκανε ο επικεφαλής της Τουρκικής Εταιρείας Πυρηνικής Ενέργειας (Türkiye Nükleer Enerji A.Ş., TÜNAŞ) κατά τη διάρκεια της κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίασης της κοινοβουλευτικής επιτροπής που εποπτεύει τις κρατικές επιχειρήσεις και ελέγχει τις δαπάνες τους για λογαριασμό των φορολογουμένων στις 13 Μαΐου.
Η TÜNAŞ ιδρύθηκε το 2022 με σκοπό να ηγηθεί των πυρηνικών εγχειρημάτων της Τουρκίας.
Κύρια αποστολή της είναι ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η διαχείριση νέων έργων πυρηνικών σταθμών παραγωγής ενέργειας (NPP), ενισχύοντας έτσι την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και μειώνοντας την εξάρτηση από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα.
«Η TÜNAŞ, η εταιρεία μας, θα δημιουργήσει και θα λειτουργήσει τους πυρηνικούς σταθμούς που θα κατασκευαστούν τόσο στη Σινώπη — μία επαρχία στα βόρεια της Τουρκίας — όσο και στη Θράκη, την ευρωπαϊκή βορειοανατολική πλευρά της χώρας, σε συνεργασία με ξένους επενδυτές» δήλωσε ο γενικός διευθυντής της εταιρείας Νετζατί Γιαμάτς.
«Καθώς το κράτος μας δεν έχει ακόμη μετοχική συμμετοχή στο έργο του Akkuyu, η παρούσα εντολή μας είναι να λειτουργούμε ως ιδρυτικός και διαχειριστικός φορέας για τα Δεύτερο και Τρίτο Πυρηνικό Ενεργειακό Έργο στη Σινώπη».
Το 2010 η Τουρκία και η Ρωσία υπέγραψαν διμερή συμφωνία που άνοιξε τον δρόμο για την κατασκευή και λειτουργία του πρώτου πυρηνικού σταθμού της Τουρκίας στο Akkuyu, που βρίσκεται στην περιοχή Γκιουλνάρ της επαρχίας Μερσίν.
Το έργο υλοποιείται από τη ρωσική κρατική εταιρεία Rosatom.
Αρχικά εκτιμώμενο στα 20 δισ. δολάρια, το έργο θα περιλαμβάνει τέσσερις αντιδραστήρες με συνολική ισχύ 4.800 μεγαβάτ (MW), ικανή να καλύψει περίπου το 10% των ενεργειακών αναγκών της Τουρκίας.
Σήμερα, το κόστος έχει ανέλθει σε περίπου 24 δισ. δολάρια.
Η πρώτη μονάδα αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία έως το τέλος του 2025, ενώ οι υπόλοιπες τρεις μονάδες θα τεθούν σε λειτουργία διαδοχικά σε διαστήματα ενός έτους.
Το deal
Σύμφωνα με τη συμφωνία του 2010, η Τουρκία διατηρεί το δικαίωμα να αποκτήσει έως και το 49% των μετοχών της εταιρείας, όμως δεν έχει ασκήσει αυτό το δικαίωμα τα τελευταία 15 χρόνια χωρίς κάποια εξήγηση.
Η εταιρεία έργου Akkuyu Nuclear Anonim Şirketi, που ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 2010, παραμένει εξ ολοκλήρου ρωσική.
Στους ιδρυτικούς της μετόχους είναι οι Atomstroyexport, Inter RAO UES, Konzern Rosenergoatom, Atomtechenergo και Atomenergoremont — όλες συνδεδεμένες με το ρωσικό κράτος.
Οι δηλώσεις του γενικού διευθυντή της TÜNAŞ κατά την ακρόαση στην επιτροπή —αντίγραφο της οποίας εξασφάλισε το Nordic Monitor— δείχνουν πως η τουρκική κυβέρνηση ουσιαστικά έχει εγκαταλείψει την προοπτική να γίνει εταίρος στο έργο του Akkuyu και πλέον στρέφει την προσοχή της στους δεύτερο και τρίτο πυρηνικούς σταθμούς που σκοπεύει να κατασκευάσει αλλού στη χώρα.
Κατά τη συνεδρίαση της επιτροπής, βουλευτές της αντιπολίτευσης εξέφρασαν έντονες ανησυχίες για τα πυρηνικά έργα της Τουρκίας, ειδικά για τον σταθμό του Akkuyu.
Αν και αναγνώρισαν ότι η πυρηνική ενέργεια προβάλλεται συχνά ως λύση για τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας, υπογράμμισαν τους σημαντικούς κινδύνους που ενέχει, συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών προκλήσεων και της έλλειψης διαφάνειας.
Οι βουλευτές επέκριναν την περιορισμένη εμπειρία της Τουρκίας στη διαχείριση ραδιενεργών αποβλήτων, την ανεπαρκή υποδομή, ειδικά σε σχέση με την αντισεισμική θωράκιση, και την απουσία σαφούς στρατηγικής για την απόρριψη πυρηνικών αποβλήτων.
Η αντιπολίτευση προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε διαρροή, δολιοφθορά ή ατύχημα στον σταθμό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σοβαρή ρύπανση εδάφους, υδάτων και αέρα — κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό λόγω της σεισμικότητας της Τουρκίας και της εγγύτητας του Akkuyu σε ενεργά ρήγματα.
Επισήμαναν επίσης τις πιθανές οικολογικές ζημιές από την υπερβολική χρήση νερού για ψύξη, η οποία μπορεί να βλάψει τη θαλάσσια ζωή και την τοπική αλιεία, καθώς και τους περιβαλλοντικούς και υγειονομικούς κινδύνους που σχετίζονται με την εξόρυξη ουρανίου.
Επιπλέον, η αντιπολίτευση εξέφρασε ανησυχία για την αυξανόμενη εξάρτηση της Τουρκίας από τη Ρωσία και την έλλειψη διαφάνειας τόσο στις οικονομικές όσο και στις επιχειρησιακές πτυχές του έργου — θέτοντας ερωτήματα σχετικά με το ποιοι επωφελούνται από τις συμφωνίες και γιατί τουρκικές εταιρείες είχαν περιορισμένη συμμετοχή στη φάση κατασκευής.
Επενδύσεις
Άλλες πυρηνικές επενδύσεις έχουν επίσης δεχθεί επικρίσεις. Ο δεύτερος προγραμματισμένος σταθμός στη Σινώπη, που ανακοινώθηκε επίσημα το 2013, έχει σημειώσει κάποια πρόοδο, όπως η ολοκλήρωση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), η χορήγηση άδειας τοποθεσίας και ο σχεδιασμός ζωνών.
Η προτεινόμενη τοποθεσία είναι η περιοχή Ιντσεμπουρούν του χωριού Αμπαλί, στην επαρχία Σινώπης στη βόρεια ακτή της Μαύρης Θάλασσας.
Η Τουρκία δεν έχει αποφασίσει ακόμη ποια χώρα ή εταιρεία θα αναλάβει την κατασκευή του σταθμού, αλλά η διαδικασία αδειοδότησης δείχνει προτίμηση για σχέδιο παρόμοιο με τον πυρηνικό σταθμό Flamanville III στη Γαλλία.
Ο σταθμός της Σινώπης έχει βρει έντονη αντίσταση από τοπικές και εθνικές οργανώσεις και έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών νομικών προσφυγών λόγω έλλειψης διαφάνειας για τον ανάδοχο και τον φορέα λειτουργίας.
Οι επικριτές έχουν εκφράσει ανησυχίες για την προβλεπόμενη καταστροφή 1,2 εκατομμυρίων δέντρων πριν την έναρξη της κατασκευής, τη ζημιά στη θαλάσσια ζωή και την τοπική αλιευτική οικονομία από τη χρήση θαλασσινού νερού και τον κίνδυνο ενός πυρηνικού ατυχήματος ανάλογου με αυτό του Τσερνόμπιλ.
Η κυβέρνηση εμφανίζεται αποφασισμένη να προχωρήσει χωρίς διαβούλευση με το κοινό, αδιαφορεί για τις νομικές ενστάσεις λόγω του ελέγχου που ασκεί στο δικαστικό σώμα και δεν έχει δημοσιοποιήσει πληροφορίες για πιθανούς ξένους εταίρους.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της TÜNAŞ, οι εργασίες για τον τρίτο πυρηνικό σταθμό έως τώρα περιλαμβάνουν την αξιολόγηση των υπαρχουσών συνθηκών της τοποθεσίας, τη διενέργεια αναλύσεων και προπαρασκευαστικών μελετών και την εκπόνηση σχεδίων διαχείρισης έργου εν αναμονή της επίσημης έναρξης του έργου.
Αν και η τοποθεσία δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί, τόσο η Ελλάδα όσο και η Βουλγαρία έχουν εκφράσει ανησυχίες για την πιθανή εγγύτητα του σταθμού στα σύνορά τους.
Η Ελλάδα ανησυχεί για την εγγύτητα με το έδαφός της και τους σεισμικούς κινδύνους, δεδομένης της επιφυλακτικής της στάσης απέναντι στην πυρηνική ενέργεια λόγω των συχνών σεισμών.
Η Βουλγαρία, επικαλούμενη περιβαλλοντική ασφάλεια και περιφερειακή σταθερότητα, εκφράζει ανησυχία για την εγγύτητα του σταθμού στα σύνορά της.
Η Τουρκία στοχεύει σε συνολική πυρηνική ισχύ 20 GW έως το 2050 και στην απόκτηση και ανάπτυξη της δικής της τεχνογνωσίας, τεχνολογίας και εξειδικευμένου προσωπικού ώστε να κατασκευάζει, λειτουργεί και διαχειρίζεται αυτόνομα τέτοιες εγκαταστάσεις.
Ωστόσο, η διαδικασία ανάθεσης συμβάσεων για πυρηνικούς και άλλους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής στη χώρα πλήττεται συχνά από έλλειψη διαφάνειας και κατηγορίες διαφθοράς, από τις οποίες φέρεται να επωφελείται ο πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan, μέλη της οικογένειάς του και οι επιχειρηματικοί και πολιτικοί του σύμμαχοι.
www.bankingnews.gr
Τη δήλωση αυτή έκανε ο επικεφαλής της Τουρκικής Εταιρείας Πυρηνικής Ενέργειας (Türkiye Nükleer Enerji A.Ş., TÜNAŞ) κατά τη διάρκεια της κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίασης της κοινοβουλευτικής επιτροπής που εποπτεύει τις κρατικές επιχειρήσεις και ελέγχει τις δαπάνες τους για λογαριασμό των φορολογουμένων στις 13 Μαΐου.
Η TÜNAŞ ιδρύθηκε το 2022 με σκοπό να ηγηθεί των πυρηνικών εγχειρημάτων της Τουρκίας.
Κύρια αποστολή της είναι ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η διαχείριση νέων έργων πυρηνικών σταθμών παραγωγής ενέργειας (NPP), ενισχύοντας έτσι την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και μειώνοντας την εξάρτηση από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα.
«Η TÜNAŞ, η εταιρεία μας, θα δημιουργήσει και θα λειτουργήσει τους πυρηνικούς σταθμούς που θα κατασκευαστούν τόσο στη Σινώπη — μία επαρχία στα βόρεια της Τουρκίας — όσο και στη Θράκη, την ευρωπαϊκή βορειοανατολική πλευρά της χώρας, σε συνεργασία με ξένους επενδυτές» δήλωσε ο γενικός διευθυντής της εταιρείας Νετζατί Γιαμάτς.
«Καθώς το κράτος μας δεν έχει ακόμη μετοχική συμμετοχή στο έργο του Akkuyu, η παρούσα εντολή μας είναι να λειτουργούμε ως ιδρυτικός και διαχειριστικός φορέας για τα Δεύτερο και Τρίτο Πυρηνικό Ενεργειακό Έργο στη Σινώπη».
Το 2010 η Τουρκία και η Ρωσία υπέγραψαν διμερή συμφωνία που άνοιξε τον δρόμο για την κατασκευή και λειτουργία του πρώτου πυρηνικού σταθμού της Τουρκίας στο Akkuyu, που βρίσκεται στην περιοχή Γκιουλνάρ της επαρχίας Μερσίν.
Το έργο υλοποιείται από τη ρωσική κρατική εταιρεία Rosatom.
Αρχικά εκτιμώμενο στα 20 δισ. δολάρια, το έργο θα περιλαμβάνει τέσσερις αντιδραστήρες με συνολική ισχύ 4.800 μεγαβάτ (MW), ικανή να καλύψει περίπου το 10% των ενεργειακών αναγκών της Τουρκίας.
Σήμερα, το κόστος έχει ανέλθει σε περίπου 24 δισ. δολάρια.
Η πρώτη μονάδα αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία έως το τέλος του 2025, ενώ οι υπόλοιπες τρεις μονάδες θα τεθούν σε λειτουργία διαδοχικά σε διαστήματα ενός έτους.
Το deal
Σύμφωνα με τη συμφωνία του 2010, η Τουρκία διατηρεί το δικαίωμα να αποκτήσει έως και το 49% των μετοχών της εταιρείας, όμως δεν έχει ασκήσει αυτό το δικαίωμα τα τελευταία 15 χρόνια χωρίς κάποια εξήγηση.
Η εταιρεία έργου Akkuyu Nuclear Anonim Şirketi, που ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 2010, παραμένει εξ ολοκλήρου ρωσική.
Στους ιδρυτικούς της μετόχους είναι οι Atomstroyexport, Inter RAO UES, Konzern Rosenergoatom, Atomtechenergo και Atomenergoremont — όλες συνδεδεμένες με το ρωσικό κράτος.
Οι δηλώσεις του γενικού διευθυντή της TÜNAŞ κατά την ακρόαση στην επιτροπή —αντίγραφο της οποίας εξασφάλισε το Nordic Monitor— δείχνουν πως η τουρκική κυβέρνηση ουσιαστικά έχει εγκαταλείψει την προοπτική να γίνει εταίρος στο έργο του Akkuyu και πλέον στρέφει την προσοχή της στους δεύτερο και τρίτο πυρηνικούς σταθμούς που σκοπεύει να κατασκευάσει αλλού στη χώρα.
Κατά τη συνεδρίαση της επιτροπής, βουλευτές της αντιπολίτευσης εξέφρασαν έντονες ανησυχίες για τα πυρηνικά έργα της Τουρκίας, ειδικά για τον σταθμό του Akkuyu.
Αν και αναγνώρισαν ότι η πυρηνική ενέργεια προβάλλεται συχνά ως λύση για τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας, υπογράμμισαν τους σημαντικούς κινδύνους που ενέχει, συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών προκλήσεων και της έλλειψης διαφάνειας.
Οι βουλευτές επέκριναν την περιορισμένη εμπειρία της Τουρκίας στη διαχείριση ραδιενεργών αποβλήτων, την ανεπαρκή υποδομή, ειδικά σε σχέση με την αντισεισμική θωράκιση, και την απουσία σαφούς στρατηγικής για την απόρριψη πυρηνικών αποβλήτων.
Η αντιπολίτευση προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε διαρροή, δολιοφθορά ή ατύχημα στον σταθμό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σοβαρή ρύπανση εδάφους, υδάτων και αέρα — κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό λόγω της σεισμικότητας της Τουρκίας και της εγγύτητας του Akkuyu σε ενεργά ρήγματα.
Επισήμαναν επίσης τις πιθανές οικολογικές ζημιές από την υπερβολική χρήση νερού για ψύξη, η οποία μπορεί να βλάψει τη θαλάσσια ζωή και την τοπική αλιεία, καθώς και τους περιβαλλοντικούς και υγειονομικούς κινδύνους που σχετίζονται με την εξόρυξη ουρανίου.
Επιπλέον, η αντιπολίτευση εξέφρασε ανησυχία για την αυξανόμενη εξάρτηση της Τουρκίας από τη Ρωσία και την έλλειψη διαφάνειας τόσο στις οικονομικές όσο και στις επιχειρησιακές πτυχές του έργου — θέτοντας ερωτήματα σχετικά με το ποιοι επωφελούνται από τις συμφωνίες και γιατί τουρκικές εταιρείες είχαν περιορισμένη συμμετοχή στη φάση κατασκευής.
Επενδύσεις
Άλλες πυρηνικές επενδύσεις έχουν επίσης δεχθεί επικρίσεις. Ο δεύτερος προγραμματισμένος σταθμός στη Σινώπη, που ανακοινώθηκε επίσημα το 2013, έχει σημειώσει κάποια πρόοδο, όπως η ολοκλήρωση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), η χορήγηση άδειας τοποθεσίας και ο σχεδιασμός ζωνών.
Η προτεινόμενη τοποθεσία είναι η περιοχή Ιντσεμπουρούν του χωριού Αμπαλί, στην επαρχία Σινώπης στη βόρεια ακτή της Μαύρης Θάλασσας.
Η Τουρκία δεν έχει αποφασίσει ακόμη ποια χώρα ή εταιρεία θα αναλάβει την κατασκευή του σταθμού, αλλά η διαδικασία αδειοδότησης δείχνει προτίμηση για σχέδιο παρόμοιο με τον πυρηνικό σταθμό Flamanville III στη Γαλλία.
Ο σταθμός της Σινώπης έχει βρει έντονη αντίσταση από τοπικές και εθνικές οργανώσεις και έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών νομικών προσφυγών λόγω έλλειψης διαφάνειας για τον ανάδοχο και τον φορέα λειτουργίας.
Οι επικριτές έχουν εκφράσει ανησυχίες για την προβλεπόμενη καταστροφή 1,2 εκατομμυρίων δέντρων πριν την έναρξη της κατασκευής, τη ζημιά στη θαλάσσια ζωή και την τοπική αλιευτική οικονομία από τη χρήση θαλασσινού νερού και τον κίνδυνο ενός πυρηνικού ατυχήματος ανάλογου με αυτό του Τσερνόμπιλ.
Η κυβέρνηση εμφανίζεται αποφασισμένη να προχωρήσει χωρίς διαβούλευση με το κοινό, αδιαφορεί για τις νομικές ενστάσεις λόγω του ελέγχου που ασκεί στο δικαστικό σώμα και δεν έχει δημοσιοποιήσει πληροφορίες για πιθανούς ξένους εταίρους.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της TÜNAŞ, οι εργασίες για τον τρίτο πυρηνικό σταθμό έως τώρα περιλαμβάνουν την αξιολόγηση των υπαρχουσών συνθηκών της τοποθεσίας, τη διενέργεια αναλύσεων και προπαρασκευαστικών μελετών και την εκπόνηση σχεδίων διαχείρισης έργου εν αναμονή της επίσημης έναρξης του έργου.
Αν και η τοποθεσία δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί, τόσο η Ελλάδα όσο και η Βουλγαρία έχουν εκφράσει ανησυχίες για την πιθανή εγγύτητα του σταθμού στα σύνορά τους.
Η Ελλάδα ανησυχεί για την εγγύτητα με το έδαφός της και τους σεισμικούς κινδύνους, δεδομένης της επιφυλακτικής της στάσης απέναντι στην πυρηνική ενέργεια λόγω των συχνών σεισμών.
Η Βουλγαρία, επικαλούμενη περιβαλλοντική ασφάλεια και περιφερειακή σταθερότητα, εκφράζει ανησυχία για την εγγύτητα του σταθμού στα σύνορά της.
Η Τουρκία στοχεύει σε συνολική πυρηνική ισχύ 20 GW έως το 2050 και στην απόκτηση και ανάπτυξη της δικής της τεχνογνωσίας, τεχνολογίας και εξειδικευμένου προσωπικού ώστε να κατασκευάζει, λειτουργεί και διαχειρίζεται αυτόνομα τέτοιες εγκαταστάσεις.
Ωστόσο, η διαδικασία ανάθεσης συμβάσεων για πυρηνικούς και άλλους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής στη χώρα πλήττεται συχνά από έλλειψη διαφάνειας και κατηγορίες διαφθοράς, από τις οποίες φέρεται να επωφελείται ο πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan, μέλη της οικογένειάς του και οι επιχειρηματικοί και πολιτικοί του σύμμαχοι.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών